Frank Herbert‘in 1965 yılında yarattığı Dune, fantastik kurgu türü için Yüzüklerin Efendisi ne ise bilim kurgu için aynı öneme sahip. Sinemadan bilgisayar oyunlarına, masaüstü kutu oyunlarından çizgi romanlara kadar birçok farklı mecrada karşımıza çıkıyor.
Bundan bahsetme sebebimiz, 2021 yapımı Dune: Çöl Gezegeni filmini izlemeden önce tüm bu maceranın nerede başladığını bilmeni istememiz. Çünkü Dune öyle bir dünya ki, aslını bilmeden neslini anlamak imkansız.
Star Wars’un yaratılmasındaki en büyük ilham kaynağı aslında 1965 yılında yayımlanan Dune romanı. Star Wars popüler kültüre daha iyi angaje olduğundan daha çok tanınıyor. Ancak Dune derin karakterleri, işlediği olay örgüsü ve anlattığı gezegenlerin özelliklerine kadar tüm detaylarıyla en az Star Wars kadar ilgi çekici.
Öyleyse bu harika bilim kurgu eserine dair ne biliyorsak anlatmaya başlıyoruz!
Dune Konusu Nedir?
Yıldızlararası feodal bir yönetimde Paul Atreides isimli soylu kahramanımızın maceralarının anlatıldığı kitapta, kahramanlar kadar ilginç bir gezegenin de hikayesi anlatılıyor. Dune adıyla anılan ve bu ismi çöl gezegeni olmasına borçlu Arrakis gezegeninde kahramanımız Paul Atreides, bir yönetici olarak hem yaşadığı gezegeni hem de ailesini güvenceye alma mücadelesi veriyor.
Melanj (melange) adı verilen ve baharat olarak anılan bir doğal kaynak bu gezegende bolca bulunuyor. Hem sosyal hem de ekonomik yapının mihenk taşını oluşturan Melanj bir yönüyle günümüzdeki petrol gibi. Bu baharat Dune evreninde yıldızlararası yolculuğu mümkün kılan bir yakıt. Haliyle sahip olmanın büyük avantaj kazandırdığı ve toplumları çatışmaya sürükleyen bir değer.
Melanj aynı zamanda insanlar tarafından da tüketilebiliyor. İnsanlarda gençlik ve uzun ömür etkisi yaratan, bazılarındaysa gelecekten kehanetler görme yetisi olarak etki bırakan bu gizemli baharat, tüm evren için vazgeçilmez bir öneme sahip. Hal böyle olunca, gökteki altının adı Melanj oluyor. Paul Atreides de bu gizemli gezegen ve karmaşık düzenin içinde geleceğe dair bir refahın savaşına girişiyor.
Seriyi okumak isteyenler için Frank Herbert tarafından yazılan altı kitaplık Dune’un okuma sırası şöyle:
- Dune (1965)
- Dune Mesihi (1969)
- Dune Çocukları (1976)
- Dune Tanrı İmparatoru (1981)
- Dune Sapkınları (1984)
- Dune Rahibeler Meclisi (1985)
Her biri seni alıp yeni bir hayal alemine sürükleyecek olan bu eserleri okumak istersen gecikme. Ancak belki son filmi izlemeden hepsini okumaya vaktin olmaz diye; Dune’un ilham verdiği film ve oyunlar hakkında tüm bilgiler de bizim yazı serimizde!
Sinemadan Dune Adaptasyonları
Jodorowsky’nin Dune’u (1975)
Dune serisinin ilham verdiği, tarihin en ihtişamlı sinema projelerinden biri olan, tarihe de “çekilemeyen en iyi film” olarak damga vuran proje Alejandro Jodorowsky’e ait.
Jodorowsky’nin Dune’u, film müziklerinden karakter dizaynına, oyuncu kadrosundan prodüksiyona, daha önce hiç görülmemiş bir projeye sahipti. Öyle ki sinema versiyonundaki Dune’un, kitap serisindeki Dune’u geçebileceğine dair dedikodular bile yayılmıştı. Ancak planlama serüveni üzerine belgesel bile çekilen bu girişim ne yazık ki tamamlanamadı. Çekilmeden bile adından böylesine söz ettirmeyi başaran projenin, çekildiğinde izleyenlere ne yaşatacağıysa bizim bile hayal dünyamızı aşıyor.
Alejandro Jodorowsky adeta bir matruşka bebeği gibi açtıkça içinden yetenek çıkan bir kişilik. Film yönetmeni, müzisyen, filozof, kuklacı, heykeltıraş, pandomim sanatçısı ve psikoterapist olan Jodorowsky ve Dune gibi bir başyapıtın dünyaları birleşince haliyle ortaya insanı daha çekilmeden içine çeken bir film projesi karşılıyor.
Bir düşün; müzikler efsane progressive rock grupları Pink Floyd ve Genesis’te, oyuncular arasında Salvador Dali, Orson Welles, Alain Delon ve Mick Jagger gibi dev sanatçılar, karakter dizaynında Alien filmine ilham veren beyin yakıcı illüstrasyonları ile tanıdığımız H. R. Giger ve yine Alien ve Star Wars filmlerinin özel efektlerinden sorumlu Dan O’Bannon’un özel efektlerinin bir araya geldiği film projesinin içinde tıpkı Jodorowsky gibi, yok yok!
Ne yazık ki hayata geçirilemeyen bu destansı projeye dair daha çok bilgi edinmen için en azından elimizde sana önerebileceğimiz mükemmel bir belgesel var. 2013 yapımı Jodorowsky’s Dune belgeseli ile hayatımızda gerçekleşesi hayaller olarak iz bırakacak olan bu yarım kalmış film hikayesinin tüm ayrıntılarını bulabilirsin.
David Lynch – Dune (1984)
Romanın dünyasını beyaz perdede izleme şerefine ilk eriştiğimiz film olan 1984 yapımı David Lynch yönetmenliğindeki Dune, izleyenlerinin olumsuz yorumlarıyla bol miktarda karşılaşan bir yapım.
Dune serisinde okuyucunun hayal gücüne takla attıran kurguyu beyaz perdede arayan film eleştirmenleri, Lynch’in filminde aynı tadı bulamadığından şikayetçi. Ancak ne olursa olsun Dune’un sinema formatına ilk yansıması olması sebebiyle bu film oldukça özel bir yere sahip.
Aslında David Lynch en az Jodorowsky kadar eşsiz ve çok yönlü bir yönetmen. Filmleri daha çok gündelik hayat ile gerçeküstü bir rüyalar/kabuslar evreninin birleşiminden oluşan, kendine has atmosfere sahip insan hikayeleriyle tanınıyor. Hem çekim yılındaki teknolojik olanaklar hem de Lynch’in daha önce böylesine büyük bir evreni anlattığı herhangi bir tecrübesi bulunmadığından film çok iyi hatırlanmıyor. Çoğunluk beğenmese de ufak ama sağlam bir sevenler kulübüne sahip olduğu da bir gerçek. 2021 tarihli yeni filmin yönetmeni Denis Villeneuve de bu kulübün üyelerinden!
X-Men serisinden Professor X olarak tanıdığımız ünlü aktör Patrick Stewart ve eskimeyen rock yıldızı Sting’in performansına doyacağın bu ilk Dune filmini izlediğinde bakalım senin kıymetli eleştirel düşüncelerin ne olacak? İzledikten sonra bize haber ver de filmde kimsenin göremediği bir yön görürsen yazıyı güncelleyelim!
Bilgisayar Oyunlarında Dune
Dune (1992)
Filmlere konu olacak kadar insanı içine alan Dune serüveni oyunlara da konu olmayı başarmış elbette. Sevenlerinin karşısına ilk kez 1992 yılında oyun olarak çıkan Dune, disketten CD’ye aktarımı yapılan ilk oyunlardan biri.
En popüler örneği Monkey Island olan point-and-click adventure türünün strateji türüyle harmanlandığı oyunda, etrafla etkileşime girip karakterlerle konuşabiliyoruz. Hem bulmacaları çözüp hem de stratejik kararlar verdiğimiz oyunda Paul Atreides’i canlandırıyoruz. Oyunda Dune serisinin beyaz perdeye ilk adımı olan David Lynch’in Dune filmine ait sahneler de kullanılmış.
Dune II (1992)
İlk oyunun yayınlanmasından kısa bir süre sonra, Dune severler kulübünün beklentilerini üst seviyede karşılayan ikinci oyun piyasada yerini alıyor. Dune II, Red Alert serisiyle adını hafızalara kazıyan Westwood Studios’a ait gerçek zamanlı bir strateji oyunu. Dune evrenindeki dostluklara ve düşmanlıklara, hammadde hakimiyeti mücadelelerine, kısacası hayal edilen her şeyin ötesine gerçek bir oyun deneyimiyle ulaşmak isteyenler için de harika bir fırsat!
Dune: Çöl Gezegeni (2021)
Uzun yıllar sonra, 2021 yılında Frank Herbert’ın Dune eserine dair doyurucu bir yapım bekleyen Dune takipçilerinin beklentilerini karşılayacak olan film nihayet yayınlandı. Denis Villeneuve’nin yönetmen koltuğunda oturduğu ve yalnızca bu özelliğiyle bile bilim kurgu düşkünlerinin dikkatini çekmeyi başaran filmin kendine has bir karakteristiği bulunuyor.
Villeneuve bilim kurguya yönelik yeteneğini Arrival filmi ile ispatlamıştı. Sonrasında bilim kurgu edebiyatının kültleşen eserlerinden Philip K. Dick’in “Andorid’ler Elektrikli Koyun Düşler Mi?” romanının efsane bilim kurgu yönetmeni Ridley Scott tarafından sinemaya aktarılan Blade Runner’ına devam filmi çeken Villeneuve büyük beğeni kazandı. İki filmde de bilim kurguda alışkın olmadığımız geniş alanların kullanımındaki başarısı ve müthiş sinematografisi ile yönetmenin Dune için doğru isim olduğu çoğunluk tarafından kabul edilmişti.
Hem eleştirmenlerden hem de izleyici kitlesinden tam not alan yönetmenin, ikinci film hazırlıklarına başladığı kulağımıza gelen dedikodular arasında. Daha önceki filmleriyle bilim kurgu kategorisindeki eşsiz yeteneklerini seyirciyi büyülemek için kullanan yönetmen kadar, bu büyünün vazgeçilmezi oyuncu kadrosu da seyircinin bayılacağı türden.
Dune gezegeni ve maceralarının odağındaki karakter Paul Atreides’e hayat veren son dönemin parlayan yıldızı Timothée Chalamet. Game of Thrones’dan Khal Drogo olarak tanıdığımız Jason Momoa da oyuncular arasında. Ayrıca usta oyuncu Javier Bardem ve yeni Örümcek Adam serisinden tanıdığımız olduğumuz Zendaya da harika performanslar sergiliyor.
Yalnızca izlemekle yetinme, bir de Dune gezegenindeki serüvene sen de katıl diye IMAX formatında çekilen film sayesinde heyecanın doruklarında bir seyir keyfi yaşayabilirsin.
Film başlamadan bir an önce Ozan SuperApp’i indir, 7/24 nerede olursan ol para transfer işlemlerini halletmenin, QR kod ile ödeme kolaylığının ve tabii ki Cashback avantajlarının tadını çıkar!
Yepyeni filmleri çıktığı an sinemada izlemek için biletini Ozan SuperApp üzerinden kolayca alabileceğini biliyor muydun? Hem de Türkiye’nin her yerindeki sinemalar için geçerli! Dilediğin sinema biletini almak için Ozan SuperApp‘i hemen indir!
Ozan Business ve SuperApp özellikleri, işlem limitleri ve kampanyaları, ülkeler arasında farklılık gösterebilir.